मारून_मुटकून_पुणेकर

#मारून_मुटकून_पुणेकर
  #AnjaliMDhaske

• ©️ अंजली मीनानाथ धस्के      

            आज बऱ्याच वर्षांनी ओळखीचे .... नात्यातले काही पाहुणे घरी आले . त्याचं स्वागत ... चहा पाणी केल्यावर ते म्हणाले .... "पक्की पुणेकर झालीस " ....... मी दचकले आणि विचारले .." का ....काय झालं .....( चहा पोहे तर केले .... खाऊन आलाच असाल असं न विचारता ....  तरी मी पुणेकर 😅)
त्यावर ते म्हणाले " पुण्यात रहायला लागल्या मुळे नाकातून बोलतेय तू"
मी म्हणाले.." असं ..... होय...... मग मी फार कमी दिवसांची पुणेकर आहे" त्यावर ते😱.... "दुसऱ्या गावी बदली झाली की काय तुमची ? " . मी गालातल्या गालात हसत ......" नाही हो काका ....... मला झालेला सायनस लवकरच बरा होणार आहे " .
           विनोदाचा भाग सोडला तर हा गंभीर विषय आहे. विचार करायला गेलं तर पुण्याबद्दल असे अनेक गैरसमज आपण करून घेतो आणि नकळत करून ही देतो .
पुण्याला खूप वैभवशाली इतिहास आहे. खूप परिपूर्ण ....संपन्न असा सांस्कृतिक वारसा लाभलेला आहे . हजरजबाबीपणा, बुध्दीचातुर्य, स्पष्टवक्तेपणा , प्रसंगावधान, शाब्दिक कोट्या करण्यासाठी लागणारे भाषाज्ञान, मराठी भाषेबद्दल असलेले असीम प्रेम , विनोद बुध्दी...... आणि सगळ्यात महत्वाचं " निवांतपणा" हे इथल्या माणसाचे महत्वाचे गुणधर्म.
          या गुणधर्मामुळेच अनेक गैरसमज निर्माण झाले आहेत असं मला वाटतं. उदाहणादाखल....... कर्वे रोड वर वेगाने पुढे जाणाऱ्याला "अहो कर्वे .... जरा हळू " असं फक्त पुणेकरच म्हणू शकतो कारण.... निवांतपणा ...... घाई खपवून घेवू शकत नाही. ( वेळेत पोहचायचे आहे तर त्यासाठी घरून वेळेत निघायला हवे..... रस्त्यावर वेग घेवून .. घाई करून फायदा काय . ) दुसरे असे की  ....... त्याच्या वेगाने केवळ त्याचेच नाही तर इतरांचेही मोठे नुकसान होवू शकते ह्याची जाणीव  त्याला कमी वेळात आणि कमी शब्दात करून द्यायची  असल्याने स्पष्टवक्तेपणा, भाषा कौशल्य, आणि प्रसंगावधान हे अंगी असलेले गुण मदतीला धावून येतात. समज देताना कोणत्याही अपशब्दाचा वापर केला जात नाही. उलट 'अहो 'अश्या आदरार्थी संबोधन वापरले जाते.
                  घरी आलेल्या पाहुण्याला "चहा करू का ? " असं विचारले तर त्यात उद्धटपणा नसून स्पष्टवक्तेपणा आहे ..... केवळ एका प्रश्नाने आलेल्या माणसावर असलेला हक्क दिसतो . त्याला "हो.... ठेवा थोडा " म्हणण्याचे पूर्ण स्वातंत्र्य असते तो ते नाकारून बुजरेपणाने " नाही ... नको " या पर्यायांची निवड करतो.
"हो " उत्तर आले तर पाहुणे बराच वेळ बसणार आहेत , नक्कीच काहीतरी काम आहे पण लगेच कसे सांगावे म्हणून थोडा वेळ हवा आहे ..... आपल्या सारखाच स्पष्ट बोलणे आवडणारा आहे . असे अनेक अंदाज बांधता येतात आणि त्यावर पुढचा संवाद ही साधता येतो. त्याने "नको " असे उत्तर दिले तर ..... त्याचा वेळ  आणि आपली साधन सामग्री ( चहा पत्ती... साखर... दूध) वाया जात नाही. बोलणे आटोपते घेता येते.
यातही येणाऱ्यांची गैरसोय नको ...... त्यांना विचारूनच करावे हा स्वच्छ हेतू.
            आता दुपारची वामकुक्षी.....
          सकाळी  गरमा गरम पोहे खाल्लयावर ... दुपारच्या जेवणाला उशीर होतो ...... जेवण झाल्यावर पचन व्यवस्थित व्हावे म्हणून डाव्या अंगावर झोपावे ( म्हणजे घोरत पडावे असा याचा अर्थ  मुळीच नाही) असे आयुर्वेदात सांगितलेले आहे. आयुर्वेद ही उत्तम आरोग्याची गुरुकिल्ली आहे हे कोणीहीअमान्य करणार नाही.
             पण अनेक बारकावे लक्षात न घेता केवळ अनुकरण करण्यामुळे....... पुण्यात रहायला असणारे आणि नव्याने रहायला येणारे असे अनेक लोक हे गैरसमज करुन घेत आहेत. शब्दांचे भान न बाळगता केलेल्या बडबडीला...... अंगी असलेल्या उद्धटपणाला.......... सावरण्यासाठी........." अस्सल पुणेकर बाणा" संबोधने कितपत योग्य आहे.   स्पष्टवक्तेपणाला पुर्णविराम देवुन केवळ आणि केवळ समोरच्याचा अपमान करणे हेच ध्येय ठेवणे म्हणजे ' पुणेकर ' नव्हे. आपली बोली भाषा सोडून केवळ पुण्यात रहायला आलो म्हणून ' ण' चा अतिरेक करणे......."  तुझी आई तुला ओरडेल असं न म्हणता ,. तुला तुझ्या आईचा ओरडा खावा लागेल " असे शब्द प्रयोग करणे म्हणजे पुणेकर नव्हे.
          विनोद बुध्दी आणि स्पष्टवक्तेपणा ....... यांची योग्य जाण असणे म्हणजे पुणेकर . जाती भेदाच्या राजकारणात गुंतून न पडता सगळ्यांसाठीच शिक्षणाचे दरवाजे खुले ठेवून कलागुणांना प्रोत्साहन देतो.... तो म्हणजे पुणेकर. चुकीची गोष्ट खपवून न घेणे म्हणजे पुणेकर ........ त्यासाठी वेळप्रसंगी परखड मत मांडणं म्हणजे पुणेकर ....... मराठी भाषेबद्दल निस्सीम आदर व्यक्त करतो तो पुणेकर ........ मराठी माणूस ही उत्तम व्यवसाय करू शकतो हे सांगणारा पुणेकर ....... इतर भागातली अनेक पदार्थ मोठ्या मनाने स्वीकारून त्यांना पुण्याच्या खाद्य संस्कृतीत ओळख मिळवून देतो तो पुणेकर .... आणि हे सगळं रक्तात भिनलेला ..........'अस्सल पुणेकर' .

   असा अस्सल पुणेकर फक्त पुण्यातच असतो असं नाही तर तो जगाच्या पाठीवर कुठेही असू शकतो. कारण अस्सल पुणेकर ही पुण्यापूर्तीच संकुचित असलेली वृत्ती नसून  उत्तम संस्कार आणि जीवनमूल्ये यातून जन्माला आलेली विचारधारा आहे.
              उद्दामपणा.... उद्धटपणा..... आळशीपणा ( दुपारी ढाराढुर झोप काढणे)...... विनाकारण "अरे" ला "कारे "करणे...... हे सगळं  "अस्सल पुणेकर" या शब्दाला धरून आहे असे मी तरी मनात नाही आणि खपवून ही घेत नाही.
अंगी असलेल्या चांगल्या गुणांचा उत्कर्ष म्हणजे ' पुणेकर ' असं निदान मी तरी मानत आले आहे .
इथे येवुन अनेक वाईट गुण केवळ 'पुणेकर' म्हणवून घेण्यासाठी अंगीकारावे लागणार असतील तर मी इथली फक्त रहिवासी होणे पसंद करेन ...... तथाकथित ' पुणेकर' होणे नाही. 

©️ अंजली मीनानाथ धस्के
    चिंचवड, पुणे